To παρακάτω άρθρο του Γιάνη Βαρουφάκη δημοσιεύτηκε στη εφημερίδα  The Guardian χτες Παρασκευή 10 Ιουλίου 2015, με τίτλο

Germany won’t spare Greek pain – it has an interest in breaking us

H Γερμανία δεν θα λυπηθεί τον ελληνικό πόνο. Έχει συμφέρον να μας δαμάσει

και υπότιτλο

Debt restructuring has always been our aim in negotiations – but for some eurozone leaders Grexit is the goal

Σκοπός μας στις διαπραγματεύσεις υπήρξε πάντοτε η αναδιάρθρωση του χρέους, αλλά για κάποιους ηγέτες της Ευρωζώνης στόχος είναι η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ.

Το esperos.com μετέφρασε το άρθρο για τους αναγνώστες του. Όποιος το διαβάζει προσεκτικά, καταλαβαίνει ότι δεν υπάρχει χρόνος ούτε για θριαμβολογίες ούτε για κατάρες.

“Greece’s financial drama has dominated the headlines for five years for one reason: the stubborn refusal of our creditors to offer essential debt relief. Why, against common sense, against the IMF’s verdict and against the everyday practices of bankers facing stressed debtors, do they resist a debt restructure? The answer cannot be found in economics because it resides deep in Europe’s labyrinthine politics.

«Για έναν και μόνο λόγο το οικονομικό δράμα της Ελλάδας έχει κυριαρχήσει στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων επί πέντε χρόνια: εξαιτίας της πεισματικής άρνησης των πιστωτών μας να προσφέρουν ουσιαστική ελάφρυνση του χρέους. Άραγε γιατί αντιστέκονται σε μια αναδιάρθρωση του χρέους, ενάντια στην κοινή λογική, ενάντια στην ετυμηγορία του ΔΝΤ και ενάντια στις καθημερινές πρακτικές των τραπεζιτών που αντιμετωπίζουν πιεζόμενους οφειλέτες; Η απάντηση δεν μπορεί να βρεθεί στα οικονομικά, γιατί είναι βαθιά ριζωμένη στη δαιδαλώδη πολιτική της Ευρώπης.

In 2010, the Greek state became insolvent. Two options consistent with continuing membership of the eurozone presented themselves: the sensible one, that any decent banker would recommend – restructuring the debt and reforming the economy; and the toxic option – extending new loans to a bankrupt entity while pretending that it remains solvent.

Το 2010 το ελληνικό κράτος κατέστη αφερέγγυο. Υπήρχαν δύο επιλογές συμβατές με τη συνέχιση της συμμετοχής του στην Ευρωζώνη: Η λογική επιλογή, εκείνη δηλαδή που θα συνιστούσε κάθε αξιοπρεπής τραπεζίτης, ήταν η αναδιάρθρωση του χρέους και η μεταρρύθμιση της οικονομίας. Υπήρχε και η τοξική επιλογή, δηλαδή η χορήγηση νέων δανείων σε μια πτωχευμένη οντότητα, προσποιούμενοι ότι αυτή παραμένει φερέγγυα.

Official Europe chose the second option, putting the bailing out of French and German banks exposed to Greek public debt above Greece’s socioeconomic viability. A debt restructure would have implied losses for the bankers on their Greek debt holdings. Keen to avoid confessing to parliaments that taxpayers would have to pay again for the banks by means of unsustainable new loans, EU officials presented the Greek state’s insolvency as a problem of illiquidity, and justified the “bailout” as a case of “solidarity” with the Greeks.

Η επίσημη Ευρώπη προέκρινε τη δεύτερη επιλογή, βάζοντας πάνω από την κοινωνικοοικονομική βιωσιμότητα της Ελλάδας τη διάσωση των γαλλικών και γερμανικών τραπεζών, που ήσαν εκτεθειμένες στο ελληνικό δημόσιο χρέος. Μια αναδιάρθρωση του χρέους θα σήμαινε απώλειες για τους τραπεζίτες, όσον αφορά το ελληνικό χρέος που περιλαμβανόταν στα περιουσιακά τους στοιχεία. Θέλοντας πολύ να αποφύγουν να ομολογήσουν στα κοινοβούλια ότι οι φορολογούμενοι έπρεπε να πληρώσουν και πάλι για τις τράπεζες μέσω μη βιώσιμων νέων δανείων, οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρουσίασαν την αφερεγγυότητα του ελληνικού κράτους ως πρόβλημα έλλειψης ρευστότητας και δικαιολόγησαν τη «διάσωση» ως υπόθεση «αλληλεγγύης» προς τους Έλληνες.

To frame the cynical transfer of irretrievable private losses on to the shoulders of taxpayers as an exercise in “tough love”, record austerity was imposed on Greece, whose national income, in turn – from which new and old debts had to be repaid – diminished by more than a quarter. It takes the mathematical expertise of a smart eight-year-old to know that this process could not end well.

Για να δικαιολογηθεί η κυνική μεταφορά ανεπανόρθωτων ιδιωτικών ζημιών στους ώμους των φορολογουμένων ως άσκηση «σκληρής αγάπης», ακραία λιτότητα επιβλήθηκε στην Ελλάδα, της οποίας το εθνικό εισόδημα με τη σειρά του, δηλαδή το εισόδημα από το οποίο έπρεπε να αποπληρωθούν νέα και παλαιά χρέη, μειώθηκε κατά περισσότερο από 25%. Δεν θα χρειαζόταν  τίποτε περισσότερο από τις  μαθηματικές  γνώσεις ενός έξυπνου οκτάχρονου παιδιού, για να γίνει αντιληπτό ότι αυτή η διαδικασία δεν μπορούσε να τελειώσει καλά.

Once the sordid operation was complete, Europe had automatically acquired another reason for refusing to discuss debt restructuring: it would now hit the pockets of European citizens! And so increasing doses of austerity were administered while the debt grew larger, forcing creditors to extend more loans in exchange for even more austerity.

Μόλις ολοκληρώθηκε η ανέντιμη πράξη, η Ευρώπη είχε αποκτήσει αυτόματα έναν ακόμη λόγο να αρνείται της συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους: θα έπληττε τώρα τα πορτοφόλια των ευρωπαίων πολιτών! Κι έτσι χορηγούνταν  αυξημένες δόσεις λιτότητας, ενώ το χρέος μεγάλωνε περισσότερο, αναγκάζοντας τους πιστωτές να χορηγούν περισσότερα δάνεια, σε αντάλλαγμα για ακόμη μεγαλύτερη λιτότητα.

Our government was elected on a mandate to end this doom loop; to demand debt restructuring and an end to crippling austerity. Negotiations have reached their much publicised impasse for a simple reason: our creditors continue to rule out any tangible debt restructuring while insisting that our unpayable debt be repaid “parametrically” by the weakest of Greeks, their children and their grandchildren.

Η κυβέρνησή μας εκλέχθηκε με την εντολή να τερματιστεί αυτή η καταδικαστική θηλιά, να απαιτηθεί η αναδιάρθρωση του χρέους και να τερματιστεί η εξοντωτική λιτότητα. Οι διαπραγματεύσεις έχουν φτάσει στο πολύ δημοσιοποιημένο αδιέξοδό τους για έναν απλό λόγο: οι πιστωτές μας συνεχίζουν να αποκλείουν οποιαδήποτε αισθητή αναδιάρθρωση του χρέους, ενώ επιμένουν ότι το ανεξόφλητο χρέος μας πρέπει να αποπληρωθεί «παραμετρικά» από τους πιο αδύναμους Έλληνες, από τα παιδιά τους και από τα εγγόνια τους.

In my first week as minister for finance I was visited by Jeroen Dijsselbloem, president of the Eurogroup (the eurozone finance ministers), who put a stark choice to me: accept the bailout’s “logic” and drop any demands for debt restructuring or your loan agreement will “crash” – the unsaid repercussion being that Greece’s banks would be boarded up.

Στην πρώτη μου εβδομάδα ως Υπουργός Οικονομικών δέχθηκα την επίσκεψη του Γιερούν Ντάϊσσελμπλουμ, του προέδρου του Γιούρογκρουπ (των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης), που με έθεσε  ενώπιον του ακόλουθου ψυχρού διλήμματος: Αποδοχή της «λογικής» του σχεδίου διάσωσης και εγκατάλειψη οποιωνδήποτε αιτημάτων για αναδιάρθρωση του χρέους. Ή «συντριβή» της δανειακής μας συμφωνίας, υπονοούμενη επίπτωση της οποίας θα ήταν ότι θα σφραγίζονταν οι τράπεζες στην Ελλάδα.

Five months of negotiations ensued under conditions of monetary asphyxiation and an induced bank-run supervised and administered by the European Central Bank. The writing was on the wall: unless we capitulated, we would soon be facing capital controls, quasi-functioning cash machines, a prolonged bank holiday and, ultimately, Grexit.

Ακολούθησαν πέντε μήνες διαπραγματεύσεων υπό συνθήκες νομισματικής ασφυξίας και παρακινούμενης μαζικής απόσυρσης καταθέσεων (bank-run), υπό την επίβλεψη και διαχείριση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Το μήνυμα ήταν σαφές: αν δεν συνθηκολογούσαμε, θα αντιμετωπίζαμε σύντομα ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls), αυτόματες ταμειακές μηχανές που ουσιαστικά δεν θα λειτουργούσαν, παρατεταμένη τραπεζική αργία και τελικά Grexit.

The threat of Grexit has had a brief rollercoaster of a history. In 2010 it put the fear of God in financiers’ hearts and minds as their banks were replete with Greek debt. Even in 2012, when Germany’s finance minister, Wolfgang Schäuble, decided that Grexit’s costs were a worthwhile “investment” as a way of disciplining France et al, the prospect continued to scare the living daylights out of almost everyone else.

Η απειλή του Grexit είχε μια σύντομη ιστορία που έμοιαζε με το «τρενάκι του τρόμου» στα λούνα παρκ. Το 2010 πανικόβαλε τις καρδιές και τα μυαλά των πιστωτών, καθώς οι τράπεζές τους ήσαν γεμάτες με ελληνικό χρέος. Ακόμη και το 2012, όταν ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, ο  Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αποφάσιζε ότι το κόστος του Grexit αποτελούσε σημαντική «επένδυση» ως τρόπος συμμόρφωσης της Γαλλίας και άλλων,  η προοπτική αυτή συνέχιζε να τρομάζει την καθημερινότητα σχεδόν όλων.

By the time Syriza won power last January, and as if to confirm our claim that the “bailouts” had nothing to do with rescuing Greece (and everything to do with ringfencing northern Europe), a large majority within the Eurogroup – under the tutelage of Schäuble – had adopted Grexit either as their preferred outcome or weapon of choice against our government.

Την  εποχή που ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδιζε τις εκλογές τον περασμένο Ιανουάριο, και μάλιστα  με τρόπο που επιβεβαίωνε τον ισχυρισμό μας ότι οι «διασώσεις» δεν είχαν καμία σχέση με τη διάσωση της Ελλάδας (ενώ  είχαν οπωσδήποτε σχέση με την προστασία της Βόρειας Ευρώπης), μια μεγάλη πλειοψηφία μέσα στο Γιούρογκρουπ, κάτω από την κηδεμονία του Σόιμπλε, είχε υιοθετήσει το Grexit είτε ως προτιμώμενο αποτέλεσμα ή ως επιλεγμένο όπλο εναντίον της κυβέρνησής μας.

Greeks, rightly, shiver at the thought of amputation from monetary union. Exiting a common currency is nothing like severing a peg, as Britain did in 1992, when Norman Lamont famously sang in the shower the morning sterling quit the European exchange rate mechanism (ERM). Alas, Greece does not have a currency whose peg with the euro can be cut. It has the euro – a foreign currency fully administered by a creditor inimical to restructuring our nation’s unsustainable debt.

Οι Έλληνες δικαιολογημένα ανατριχιάζουν με τη σκέψη του ακρωτηριασμού τους από τη νομισματική ένωση. Η έξοδος από ένα κοινό νόμισμα δεν είναι καθόλου ίδια με τη διακοπή της σταθερής ισοτιμίας, πράγμα που έκανε η Βρετανία το 1992, όταν ο Νόρμαν Λαμόντ ανακοίνωσε αμέριμνα ότι η στερλίνα εγκαταλείπει τον ευρωπαϊκό μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών (ΜΣΙ). Δυστυχώς η Ελλάδα δεν έχει νόμισμα του οποίου να μπορεί να αποκοπεί η πρόσδεση στο ευρώ. Έχει το ευρώ, ένα ξένο νόμισμα, το οποίο βρίσκεται κάτω από την πλήρη διαχείριση πιστωτή εχθρικού προς την αναδιάρθρωση του μη βιώσιμου χρέους του έθνους μας.

To exit, we would have to create a new currency from scratch. In occupied Iraq, the introduction of new paper money took almost a year, 20 or so Boeing 747s, the mobilisation of the US military’s might, three printing firms and hundreds of trucks. In the absence of such support, Grexit would be the equivalent of announcing a large devaluation more than 18 months in advance: a recipe for liquidating all Greek capital stock and transferring it abroad by any means available.

Για να βγούμε από το ευρώ, πρέπει να δημιουργήσουμε ένα νέο νόμισμα από το μηδέν. Στο κατεχόμενο Ιράκ η εισαγωγή νέων χαρτονομισμάτων πήρε σχεδόν ένα χρόνο, 20 περίπου αεροπλάνα Μπόινγκ 747, κινητοποίηση της στρατιωτικής ισχύος των ΗΠΑ, τρεις εταιρείες εκτύπωσης και εκατοντάδες φορτηγά. Με την απουσία τέτοιας υποστήριξης το Grexit θα ήταν το ισοδύναμο της ανακοίνωσης μεγάλης υποτίμησης περισσότερους από 18 μήνες πριν από την εφαρμογή της: θα ήταν συνταγή για τη ρευστοποίηση όλων των ελληνικών κεφαλαιουχικών πόρων και για τη μεταφορά τους στο εξωτερικό με κάθε διαθέσιμο τρόπο.

With Grexit reinforcing the ECB-induced bank run, our attempts to put debt restructuring back on the negotiating table fell on deaf ears. Time and again we were told that this was a matter for an unspecified future that would follow the “programme’s successful completion” – a stupendous Catch-22 since the “programme” could never succeed without a debt restructure.

Με τον ενισχυόμενο από το Grexit  τραπεζικό πανικό (bank-run), τον οποίο παρακινούσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα,  οι προσπάθειές μας να μπει και πάλι η αναδιάρθρωση του χρέους στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων έπεφταν σε αυτιά κουφών. Ξανά και ξανά μας έλεγαν,  ότι αυτό αποτελούσε θέμα του απροσδιόριστου μέλλοντος, το οποίο θα ακολουθούσε την «επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος», δηλαδή μια καταπληκτική  προσέγγιση Catch-22,* αφού το «πρόγραμμα» δεν ήταν δυνατό να πετύχει χωρίς αναδιάρθρωση του χρέους.

This weekend brings the climax of the talks as Euclid Tsakalotos, my successor, strives, again, to put the horse before the cart – to convince a hostile Eurogroup that debt restructuring is a prerequisite of success for reforming Greece, not an ex-post reward for it. Why is this so hard to get across? I see three reasons.

Αυτό το Σαββατοκύριακο φέρνει την κορύφωση των συνομιλιών, καθώς ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο διάδοχός μου, αγωνίζεται, και πάλι, «να βάλει το άλογο μπροστά από  το κάρο», να  πείσει δηλαδή ένα εχθρικό Γιούρογκρουπ ότι η αναδιάρθρωση του χρέους αποτελεί προϋπόθεση για την επιτυχία της μεταρρύθμισης της Ελλάδας και όχι εκ των υστέρων ανταμοιβή γι’ αυτή την επιτυχία. Άραγε γιατί είναι τόσο δύσκολο να γίνουμε  κατανοητοί; Βλέπω τρεις λόγους.

Europe did not know how to respond to the financial crisis. Should it prepare for an expulsion (Grexit) or a federation? One is that institutional inertia is hard to beat. A second, that unsustainable debt gives creditors immense power over debtors – and power, as we know, corrupts even the finest. But it is the third which seems to me more pertinent and, indeed, more interesting.

Η Ευρώπη δεν γνώριζε πώς να αντιμετωπίσει την χρηματοπιστωτική κρίση. Έπρεπε άραγε να προετοιμαστεί για μια αποβολή (Grexit) ή μήπως για μια ομοσπονδία; Αφενός η θεσμική αδράνεια είναι δύσκολο να κατανικηθεί. Αφετέρου το μη βιώσιμο χρέος παρέχει στους πιστωτές τεράστια εξουσία επί των οφειλετών, ενώ η εξουσία, όπως γνωρίζουμε, διαφθείρει ακόμη και τους καλύτερους. Αλλά υπάρχει και ένα τρίτο πράγμα, που μου φαίνεται πιο σχετικό και μάλιστα πιο ενδιαφέρον.

The euro is a hybrid of a fixed exchange-rate regime, like the 1980s ERM, or the 1930s gold standard, and a state currency. The former relies on the fear of expulsion to hold together, while state money involves mechanisms for recycling surpluses between member states (for instance, a federal budget, common bonds). The eurozone falls between these stools – it is more than an exchange-rate regime and less than a state.

Το ευρώ είναι υβρίδιο ενός καθεστώτος σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών, όπως ο ΜΣΙ της δεκαετίας του 1980 ή ο κανόνας χρυσού της δεκαετίας του 1930. Είναι  επίσης κρατικό νόμισμα. Το πρώτο, για τη διατήρηση της συνοχής,  στηρίζεται στον φόβο της εκδίωξης.  Από  την άλλη πλευρά το κρατικό χρήμα προϋποθέτει μηχανισμούς για την ανακύκλωση των πλεονασμάτων μεταξύ των κρατών μελών (για παράδειγμα ομοσπονδιακό προϋπολογισμό, κοινά ομόλογα). Η Ευρωζώνη χάνει και τις δύο αυτές δυνατότητες, αφού ταλαντεύεται ανάμεσά τους ή επιχειρεί και τις δύο: είναι κάτι περισσότερο από απλό καθεστώς συναλλαγματικών ισοτιμιών και κάτι λιγότερο από κράτος.

And there’s the rub. After the crisis of 2008/9, Europe didn’t know how to respond. Should it prepare the ground for at least one expulsion (that is, Grexit) to strengthen discipline? Or move to a federation? So far it has done neither, its existentialist angst forever rising. Schäuble is convinced that as things stand, he needs a Grexit to clear the air, one way or another. Suddenly, a permanently unsustainable Greek public debt, without which the risk of Grexit would fade, has acquired a new usefulness for Schauble.

Να λοιπόν η δυσκολία. Μετά την κρίση του 2008/9 η Ευρώπη δεν ήξερε πώς να αντιδράσει. Έπρεπε άραγε να προετοιμάσει το έδαφος για μια τουλάχιστον αποβολή (δηλαδή για Grexit) ή μήπως έπρεπε να ενισχύσει την πειθαρχία; Μήπως άραγε έπρεπε να κινηθεί προς μια ομοσπονδία; Μέχρι στιγμής δεν έχει κάνει τίποτε από τα παραπάνω και το υπαρξιακό της άγχος αυξάνεται συνεχώς. Ο Σόιμπλε είναι πεπεισμένος ότι υπό τις τρέχουσες  συνθήκες  ένα Grexit είναι απαραίτητο για να καθαρίσει η ατμόσφαιρα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Ξαφνικά ένα μόνιμα μη βιώσιμο ελληνικό δημόσιο χρέος, χωρίς το οποίο ο κίνδυνος του Grexit θα εξασθενήσει, έχει αποκτήσει νέα χρησιμότητα για τον Σόιμπλε.

What do I mean by that? Based on months of negotiation, my conviction is that the German finance minister wants Greece to be pushed out of the single currency to put the fear of God into the French and have them accept his model of a disciplinarian eurozone.”

Τι εννοώ με αυτό; Βασιζόμενος σε μήνες διαπραγματεύσεων, έχω την πεποίθηση ότι ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών θέλει να εκδιώξει την Ελλάδα από το ενιαίο νόμισμα, να πανικοβάλει τους Γάλλους και να τους αναγκάσει να αποδεχθούν το δικό του μοντέλο μιας αυστηρής Ευρωζώνης».

* Catch-22 είναι μια παράδοξη κατάσταση, από την οποία δεν μπορεί κανείς να ξεφύγει, λόγω των αντιφατικών της κανόνων. Βλέπε για παράδειγμα εδώ. Ο Joseph Heller εισήγαγε τον όρο το 1961 στο μυθιστόρημά του Catch-22, το οποίο περιγράφει παράλογες γραφειοκρατικές απαγορεύσεις για τους στρατιώτες κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.