|
Δείτε το βίντεο για το Κέντρο Πολιτισμού (Εθνική Βιβλιοθήκη, Λυρική Σκηνή κλπ.), που θα κατασκευαστεί από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στον χώρο του παλιού Ιπποδρόμου στο Φαληρικό Δέλτα. Ο Ιταλός αρχιτέκτονας Ρέντσο Πιάνο παρουσιάζει τις απόψεις του για το σημαντικό αυτό έργο στην παραλία της Καλλιθέας. |
Αναδημοσιεύω από www.epohi.gr/kalithea_social_162003.htm
Καλλιθέα: Μια παλιά και σύγχρονη ιστορία
Χωρίς περίσκεψιν,
χωρίς λύπην,
χωρίς αιδώ
μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη
K. Kαβάφης “Τείχη” Continue reading
Το Δημοτικό Συμβούλιο θεωρεί αναγκαίο να ενημερώσει υπεύθυνα τους πολίτες της Καλλιθέας για τις δυσμενείς εξελίξεις που σημειώνονται ως προς τη χρήσεις της Παραλίας των Τζιτζιφιών, μετά από τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
1. Ύστερα από την ολοκλήρωση των επαφών της Διαπαραταξιακής Επιτροπής του Δημοτικού Συμβουλίου (με τη συμμετοχή το Δημάρχου κ. Κώστα Ασκούνη και των επικεφαλής των δημοτικών παρατάξεων κ.κ. Μαρίας Σταμούλη, Βασίλη Δημόπουλου και Δανιήλ Γάλλου) με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και τις αρμόδιες κυβερνητικές υπηρεσίες, επιβεβαιώνεται η άποψη ότι οι μέχρι τώρα κυβερνήσεις δεν σχεδίασαν τις Ολυμπιακές εγκαταστάσεις, προκειμένου να εξυπηρετήσουν, μετά από το τέλος των Ολυμπιακών Αγώνων, τις αυξημένες κοινωνικές ανάγκες των κατοίκων της περιοχής, αλλά ιδιωτικά επιχειρηματικά συμφέροντα. Αυτές οι μεθοδεύσεις πρακτικά καταργούν το αυτονόητο δικαίωμα των Καλλιθεατών να ανακτήσουν τη φυσική έξοδο της πόλης προς τη θάλασσα και να χρησιμοποιήσουν τις ολυμπιακές εγκαταστάσεις οι οποίες κατασκευάστηκαν με χρήματα των πολιτών, ως χώρους άθλησης, πολιτισμού, αναψυχής και περιπάτου.
2. Το Δημοτικό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την ομόφωνη απόφασή του να προχωρήσει σε κινητοποιήσεις. ώστε να διασφαλιστεί ο δημόσιος χαρακτήρας των χρήσεων του τέως Ιπποδρόμου και της Παραλίας των Τζιτζιφιών και να κατοχυρωθεί ο αποφασιστικός ρόλος του Δήμου Καλλιθέας σε κάθε απόφαση που αφορά στην περιοχή και την περαιτέρω αξιοποίησή της.
3. Το Δημοτικό Συμβούλιο επιμένει στην πλήρη τήρηση των όρων του νομοθετικά κατοχυρωμένου ΕΣΟΑΠ για την Παραλία των Τζιτζιφιών, στην ολοκλήρωση των έργων κατασκευής του αντιπλημμυρικού καναλιού, την υποβάθμιση της παραλιακής λεωφόρου και τη δενδροφύτευση της περιοχής.
4. Διεκδικεί από την Κυβέρνηση τη χρηματοδότηση των έργων ανάπλασης του χώρου του τέως Ιπποδρόμου, σύμφωνα με την απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Κτηματικής Εταιρείας του Δημοσίου (ΚΕΔ) για την παραχώρηση της χρήσης του στο Δήμο Καλλιθέας. Καλεί τον Οργανισμό του Ρυθμιστικού Σχεδίου της Αθήνας να αποδεχθεί αμέσως την απόφαση ταυ Δημοτικού Συμβουλίου για το Πολεοδομικό Σχέδιο της Καλλιθέας, σύμφωνα με την οποία οι χρήσεις της γης στον τέως Ιππόδρομο είναι μόνο πράσινο, χώροι άθλησης, πολιτισμού, συνάθροισης κοινού και αναψυχής.
Η Διαπαραταξιακή Επιτροπή θα παραχωρήσει την Τετάρτη, 16 Φεβρουαρίου 2005 και ώρα 12:00 συνέντευξη τύπου, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 50) προκειμένου να ενημερώσει για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί.
Λαμβάνοντας, εξάλλου, υπ’ όψη τα προηγούμενα, το Δημοτικό Συμβούλιο της Καλλιθέας καλεί όλους τους πολίτες και τους φορείς, σε μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας και αγωνιστικής διεκδίκησης την Κυριακή 27 Φεβρουαρίου 2005 και ώρα 12:00, στην πλατεία Τζιτζιφιών.
Καλούμε την Κυβέρνηση να αναλογιστεί τις ευθύνες της και να αποδώσει άμεσα την Παραλία των Τζιτζιφιών και τον Ιππόδρομο στο λαό της Καλλιθέας.
Δηλώνουμε ότι δεν πρόκειται να σταματήσουμε, μέχρι την αποκλειστική απόδοση των χώρων στο Δήμο Καλλιθέας.
Την Κυριακή 27 Φεβρουαρίου στις 12 το μεσημέρι ο Δήμος Καλλιθέας (όλες οι δημοτικές παρατάξεις) διοργανώνει συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην πλατεία Τζιτζιφιών (τέρμα λεωφόρου Θησέως), ενάντια στις προθέσεις της Κυβέρνησης για την «αξιοποίηση» της Ολυμπιακής παραλίας της Καλλιθέας και του χώρου του απομακρυνθέντος Ιπποδρόμου.
Όσοι δεν είναι μέχρι παρεξηγήσεως καλοπροαίρετοι θα συμφωνήσουν μάλλον, ότι η παρακάτω χρονική ακολουθία των γεγονότων (2001-2005) ΔΕΝ μπορεί να είναι συμπτωματική:
α. Με πρόσχημα την καθυστέρηση μεταφοράς του Ιπποδρόμου στο Μαρκόπουλο, οι προβλεπόμενες στον χώρο του Ιπποδρόμου λυόμενες και προσωρινές ολυμπιακές εγκαταστάσεις επαναχωροθετούνται στην παραλία της Καλλιθέας (Τζιτζιφιές).
β. Με πρόσχημα απαιτήσεις της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, οι οποίες ουδέποτε επιβεβαιώθηκαν, μεγαλώνουν οι διαστάσεις του κλειστού γυμναστηρίου του Τάεκ Βον Ντο και του ανοικτού του Μπητς Βόλλεϋ.
γ. Προβάλλονται «τεχνικοί» λόγοι, που «απαγορεύουν» την κατασκευή λυομένων κατασκευών με τις νέες μεγάλες διαστάσεις. Οι προσωρινές κατασκευές μελετώνται και κατασκευάζονται ως μόνιμες.
δ. Κάτω από τα δειλά ψελλίσματα των τότε αρμοδίων περί οικονομικής βιωσιμότητας, σε συνδυασμό με την ανοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης και με τα πετάσματα που κρύβουν από τους πολίτες το είδος και το μέγεθος των κατασκευών στην παραλία της Καλλιθέας, «φυτεύεται» στη στενή παραθαλάσσια ζώνη κι ένα «γραμμικό κτίριο για την φιλοξενία αθλητικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων», κτίσματα δηλαδή συνολικού μήκους ενός χιλιομέτρου !
ε. Το «πακέτο» παρουσιάζεται στους τρομοκρατηθέντες ανυποψίαστους πολίτες τις παραμονές της έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων.
στ. Με την τελετή λήξης των αγώνων αρχίζει το μετα-ολυμπιακό «παραμύθι» περί εξασφάλισης της οικονομικής βιωσιμότητας ενός μεγάλου «δελφινάριου» (μπητς βόλλεϋ) κι ενός ακόμη «παλαί ντε σπορ», του 8ου ή 10ου στην Αθήνα, η οποία δεν είχε κανένα το 1984.
ζ. Κατά την παρούσα αλλά και την προηγούμενη Κυβέρνηση, η οικονομική βιωσιμότητα των δύο αυτών κατασκευών προϋποθέτει την αλλαγή της χρήσης τους από αθλητικές εγκαταστάσεις σε συνεδριακό κέντρο (Τάεκ Βον Ντο) και συναυλιακό χώρο (Μπητς Βόλλεϋ). Προϋποθέτει επίσης «δουλείες» επί των μοναδικών ελευθέρων χώρων της πόλης της Καλλιθέας, δηλαδή της Παραλίας της και του χώρου του Ιπποδρόμου.
η. Το σενάριο αυτό, εξωφρενικό ως σύλληψη αλλά συνεπέστατο στην εφαρμογή, επιχειρείται να θεσμοθετηθεί σε λίγες μέρες με Νόμο του Ελληνικού κράτους !
θ. Στο μεταξύ έχει ολοκληρωθεί η βαθιά εκσκαφή στο οικόπεδο της Ριζαρείου δίπλα στο Τάεκ Βον Ντο, έχουν κατασκευαστεί περιμετρικά οι πασσαλότοιχοι αντιστήριξης των πρανών της εκσκαφής και η Εκκλησία (Κράτος και Εκκλησία πάνε μαζί στην Ελλάδα) περιμένει στη γωνία το πράσινο φως της Βουλής, που θα προσδιορίζει το είδος των χρήσεων, με τις οποίες θα γεμίσει η ορθάνοιχτη τρύπα.
Ο φάκελλος της υποψηφιότητας της Αθήνας για την ανάληψη των Ολυμπιακών αγώνων (1996 και 2004) περιελάμβανε την απλή και σαφή πρόταση του πολεοδόμου Κανδύλη για τη συγκρότηση ενός μεγάλου χώρου αναψυχής ΧΩΡΙΣ ΜΟΝΙΜΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ, αποτελούμενου από δύο ενότητες (Παραλία και Ιππόδρομος) που επικοινωνούν μέσω πλατιάς πεζογέφυρας (Εσπλανάδα).
Με μια απαράδεκτη αλλά επιμελέστατα σχεδιασμένη μεθόδευση κάποιοι προσπαθούν να μας πείσουν, ότι η απλή και σαφής αυτή πρόταση έχει μετατραπεί σε τόσο σύνθετο πρόβλημα, ώστε η επίλυσή του να καθιστά υποχρεωτική την προσφυγή στη γνωστή για τις περιβαλλοντικές της ευαισθησίες ελληνική ιδιωτική πρωτοβουλία.
Οι ίδιοι «κάποιοι», που δεν εμφανίζονται πουθενά, εντοπίζουν τη συνθετότητα του προβλήματος στην αδυναμία της οργανωμένης κοινωνίας να αναλάβει τις δαπάνες συντήρησης και λειτουργίας του μεγάλου «δελφινάριου» και του 8ου ή 10ου «παλαί ντε σπορ» της πρωτεύουσας.
Ένας σοφός είχε πει, ότι «ορισμένες φορές, αντί να προσπαθείς να επιλύσεις ένα σύνθετο πρόβλημα, είναι προτιμότερο να το διαλύσεις».
Αν λοιπόν η διατήρηση των ολυμπιακών εγκαταστάσεων στην παραλία της Καλλιθέας (Τάεκ Βον Ντο και Μπητς Βόλλεϋ) ούτε αθλητικούς σκοπούς εξυπηρετεί, ούτε συμβατή είναι με τους διακηρυγμένους σχεδιασμούς και με τα όνειρα των κατοίκων της πόλης για την Παραλία της και τον χώρο του Ιπποδρόμου, τότε καλύτερο θα είναι οι εγκαταστάσεις αυτές ΝΑ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΤΟΥΝ.
Με τον τρόπο αυτόν, ούτε «γάτες» στις Τζιτζιφιές, ούτε ζημιές στα κρατικά ταμεία.
Καμμιά εμπορική «αξιοποίηση» στην Παραλία της Καλλιθέας και τον Ιππόδρομο. Κανένα μόνιμο κτίσμα. Με την εξαίρεση ίσως μια λιτής αναμνηστικής στήλης στην απόληξη της Εσπλανάδας, μπροστά από το χώρο του κατεδαφισμένου Τάεκ Βον Ντο, με την ακόλουθη επιγραφή για τους επιγόνους:
«Ο,ΤΙ ΔΕΝ ΧΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΣΟΦΙΑ, ΣΟΦΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΓΚΡΕΜΙΖΕΤΑΙ».
Στα τσιμεντόπληκτα λαϊκά μας προάστια, η περιβαλλοντικά και κοινωνικά υποβαθμισμένη νεολαία κάτι αντίστοιχο προσπαθεί να εκφράσει με βανδαλισμούς. Οι πραγματικοί όμως ΒΑΝΔΑΛΟΙ ενδημούν βορειότερα κι ετοιμάζονται να επιδράμουν.
Πρωτοβουλία Φορέων για τη Διάσωση του Ιπποδρόμου και της Παραλίας του Φαληρικού Όρμου
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
Τη Δευτέρα 24 Ιανουαρίου και ώρα 19:00, στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου του Δημαρχείου Καλλιθέας, θα γίνει σύσκεψη των φορέων της πόλης, που θέλουν να συμμετάσχουν στην πρωτοβουλία για τη διάσωση του Ιπποδρόμου και της παραλίας του Φαληρικού όρμου.
Στην πρωτοβουλία συμμετέχουν δημοτικές παρατάξεις, κινήσεις πολιτών, πολιτιστικοί, κοινωνικοί και αθλητικοί σύλλογοι. Θα γίνει ενημέρωση και προγραμματισμός των περαιτέρω ενεργειών.
|
του Ιορδάνη Παραδεισόπουλου * |
||
| Εισαγωγή | ||
| Διαβάσαμε στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» της Παρασκευής 12 Νοεμβρίου:
«…Το μέλλον, αλλά και το κόστος των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων θα συζητηθούν σήμερα στην Κυβερνητική Επιτροπή, ενώ αναμένεται να επικυρωθούν και οι βασικές κατευθύνσεις για τις χρήσεις γης (όπου αυτές αλλάξουν). Οι χρήσεις γης, καθώς και νομικά ζητήματα σχετικά με την ιδιοκτησία ορισμένων γηπέδων, θα καθοριστούν με νομοσχέδιο που καταρτίζει η αναπληρώτρια υπουργός Πολιτισμού κ. Φάνη Πετραλιά”. Κατά πληροφορίες της εφημερίδας, “ολόκληρη η περιοχή του Φαληρικού Όρμου προορίζεται για χώρος αναψυχής και αθλητισμού”. Όμως, σύμφωνα με την ίδια εφημερίδα, “υπάρχουν σκέψεις να γίνει εκεί το Συνεδριακό Κέντρο της πρωτεύουσας”, ενώ “σε ό,τι αφορά τον χώρο του πρώην Ιπποδρόμου, οι όποιες αποφάσεις θα ληφθούν (όπως και για τις υπόλοιπες εγκαταστάσεις) σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση”. Στο ίδιο άρθρο, ειδικότερα για ό, τι αφορά τις Ολυμπιακές εγκαταστάσεις στην περιοχή του Δήμου Καλλιθέας, διαβάσαμε επίσης τα παρακάτω καθόλου φίλαθλα σενάρια: “Κλειστό Γήπεδο Τάε Κβον Ντο: Θα χρησιμοποιηθεί ως συνεδριακός χώρος. Κτίρια Διοίκησης στην άκρη της Εσπλανάδας: Θα γίνουν καφέ, εστιατόρια, γραφεία συλλόγων και καταστήματα. Γήπεδο Beach Volley: Σύμφωνα με πληροφορίες, έχει ήδη ληφθεί η απόφαση για τη μετατροπή του σε ανοιχτό συναυλιακό χώρο τύπου «Λυκαβηττός».
Χώρος μεταξύ Beach Volley και ΣΕΦ (στο σύνολό του εκτός ορίων Δήμου Καλλιθέας): Συζητείται να γίνει γήπεδο στίβου και άλλες αθλητικές εγκαταστάσεις για την εξυπηρέτηση των ομάδων του Πειραιά, της Καλλιθέας και του Μοσχάτου”.
|
Το γήπεδο Beach Volley στην “καρδιά” της Καλλιθεάτικης παραλίας, στην απόληξη της Θησέως
Το κλειστό γυμναστήριο Taek Won Do στο προς Π. Φάληρο άκρο της Καλλιθεάτικης παραλίας, στην απόληξη της Συγγρού |
|
| Ο Π.Ο.Κ. ΕΣΠΕΡΟΣ επί 60 και πλέον χρόνια αγωνίζεται για την αξιοποίηση χώρων προς όφελος της νεολαίας της Καλλιθέας, της 8ης σε πληθυσμό πόλης της χώρας και της 4ης στο λεκανοπέδιο Αττικής. Δεν μπορεί τώρα να μένει αδιάφορος μπροστά στον κίνδυνο οριστικής απώλειας των τελευταίων ελεύθερων χώρων: της “Ολυμπιακής” παραλίας της Καλλιθέας και της έκτασης του μεταστεγασθέντος Ιπποδρόμου.
Το σύντομο ιστορικό που ακολουθεί περιγράφει τη μεταπολεμική καταστροφή του Φαληρικού Όρμου από ΟΛΟΥΣ τους κατά καιρούς “αξιοποιητές” του: τη χούντα και τις κοινοβουλευτικές κυβερνήσεις που τη διαδέχτηκαν. Ας φροντίσουμε ώστε να μη μετατραπεί σε ολοσχερή η ήδη συντελεσθείσα καταστροφή. |
Το Σ.Ε.Φ. στο άλλο άκρο του μυχού του Φαληρικού όρμου. |
|
| Έχει θάλασσα η Καλλιθέα ; | ||
| Δεν γνωρίζουν όλοι ότι η Καλλιθέα είναι παραθαλάσσιος Δήμος. Όμως, η παραλιακή ζώνη μεταξύ Π. Φαλήρου και Μοσχάτου, η ακτή από την κατάληξη της Λεωφόρου Συγγρού μέχρι την εκβολή του Ιλισού, ανήκει στο Δήμο της Καλλιθέας.
Η παραλία αυτή δεν είχε μεταπολεμικά ιδιαίτερη αξία ως χώρος αναψυχής, κυρίως επειδή η θάλασσα ήταν θολή από τη λάσπη που κατέβαζαν στις εκβολές τους ο Ιλισός κι ο Κηφισός, αλλά κι επειδή νοτιοανατολικά αναπτύσσονταν οι ωραιότατες και κοντινές ακτές του Τροκαντερό, του Μπάτη, του Φλοίσβου, του Έδεμ, του Ζεφύρου και του Αλίμου. Εκεί κολυμπούσαν καθημερινά έξι μήνες το χρόνο οι Αθηναίοι. Η νεολαία προτιμούσε τις πιο μακρινές παραλίες της Γλυφάδας, της Βούλας, του Καβουριού και της Βουλιαγμένης, ενώ Βάρκιζα, Λαγονήσι, Ανάβυσσος και Σούνιο ήσαν μακρινές ημερήσιες εκδρομές. Δυτικά της εκβολής του Κηφισού, την παραλία του Νέου Φαλήρου, που ανήκει στο Δήμο Πειραιά, προτιμούσαν οι κάτοικοι των κοντινών περιοχών. Κι εδώ η θάλασσα ήταν προβληματική, κυρίως όχι λόγω ρύπανσης, αλλά εξ αιτίας της λάσπης που κατέβαζαν τα ποτάμια. |
Η πάλαι ποτέ παραλία της Καλλιθέας κατά τη διάρκεια της ολυμπιακής της “ανάπλασης” |
|
| Η “αξιοποίηση” της χούντας: Επιχωματώσεις και θαλάσσια ρύπανση | ||
| Η εικόνα που περιγράφηκε δεν είναι πολύ μακρινή. Αντιστοιχεί σε αυτά που ίσχυαν τουλάχιστον μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960.
Στη διάρκεια της δικτατορίας (1967-1974) το τοπίο άρχισε να αλλάζει άρδην. Δύο ήσαν οι καθοριστικοί παράγοντες: Το τερατούργημα των επιχωματώσεων της παραλιακής ζώνης και η ρύπανση της θάλασσας από τα αστικά λύματα. Είναι δύσκολο για αυτούς που δεν είχαν τότε γεννηθεί να αντιληφθούν, ότι από το Νέο Φάληρο μέχρι τον Άλιμο η θάλασσα έβρεχε την αμμουδιά στο κράσπεδο της παραλιακής λεωφόρου Ποσειδώνος. Αίφνης η παραλία αυτή εξαφανίστηκε από τα μάτια των κατοίκων του Νέου Φαλήρου, του Μοσχάτου, των Τζιτζιφιών και του Παλαιού Φαλήρου. Από το Στάδιο Καραϊσκάκη μέχρι τον Ιππόδρομο, σε επιχωμάτωση πλάτους 200 περίπου μέτρων, κατασκευάστηκε υπερυψωμένος ένα νέος αυτοκινητόδρομος, μήκους περίπου 2 χιλιομέτρων, παράλληλος προς την υφιστάμενη λεωφόρο Ποσειδώνος, συνδέοντας το πουθενά με το τίποτα. Αντιστοίχως, στην ανατολική ακτή του Φαληρικού όρμου, οι επιχωματώσεις εξαφάνισαν τις περισσότερες από τις μικρές γραφικές πλαζ. Ταυτοχρόνως, με την εξωφρενική αύξηση του συντελεστή δόμησης στην ανατολική παραλιακή περιοχή, οκταόροφες (!) πολυκατοικίες άρχισαν να παίρνουν τη θέση των φαληριώτικων μονοκατοικιών, σε μια παράλογη επιδίωξη υπερκέρδους, με συνενόχους τους κυβερνώντες, τους οικοπεδούχους και τους εργολάβους. Τα αστικά λύματα όλων αυτών των πυκνοκατοικημένων οικισμών, που προέκυψαν ξαφνικά, κατευθύνονταν μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980 στη θάλασσα, είτε παρανόμως απευθείας, είτε μέσω της αναπόφευκτης διείσδυσης του θαλασσινού νερού στους βόθρους των παραθαλάσσιων πολυκατοικιών. Το κολύμπι στις παραλίες του Φαληρικού όρμου ήταν πια επικίνδυνο. |
Πανοραμική άποψη της παραλίας της Καλλιθέας μετά την Ολυμπιακή της “ανάπλαση”
Η αρχική πρόταση του φακέλου υποψηφιότητας (1997) για την ανάπλαση της παραλίας της Καλλιθέας: ΚΑΝΕΝΑ μόνιμο κτίσμα
Η αρχική πρόταση του φακέλου υποψηφιότητας (1997): Λυόμενα και προσωρινά κλειστά γήπεδα στον Ιππόδρομο. Ούτε Τάεκ Βον Ντο, ούτε Ελληνικό κλπ.
Η πάλαι ποτέ παραλία της Καλλιθέας με την ολοκλήρωση της “ανάπλασης” |
|
| Η “αξιοποίηση” της Μεταπολίτευσης: Επιχωματώσεις και μαρίνες | ||
| Το χουντικό τερατούργημα συνεχίστηκε στη μεταπολίτευση.
Η μετατροπή της Λεωφόρου Συγγρού σε αυτοκινητόδρομο ταχείας κυκλοφορίας διέλυσε τον οικιστικό ιστό. Καλλιθέα και Νέα Σμύρνη που ήσαν αντίκρυ, βρέθηκαν πλάτη με πλάτη. Ο κόμβος Συγγρού-Ποσειδώνος “κατάπιε” το γυμναστήριο “Ι. Χρυσάφης”. Η διαπλάτυνση της Ποσειδώνος “κατάπιε” το γήπεδο και το κολυμβητήριο του ΑΟΠΦ. Ακολούθησαν οι μαρίνες. Ολόκληρη σχεδόν η ανατολική παραλία, από το Φλοίσβο μέχρι τη Γλυφάδα, μετατράπηκε σε μαρίνα ελλιμενισμού σκαφών αναψυχής: Μαρίνα Φλοίσβου, Μαρίνα Καλαμακίου, Μαρίνα Γλυφάδας και πάει λέγοντας. Και μπάζα. Παντού μπάζα. Πάνω στα μπάζα λούνα-παρκ και ροντέο. Και νυχτομάγαζα… Το περιβαλλοντικά ωφέλιμο έργο της κατασκευής του παράκτιου κεντρικού αποχετευτικού αγωγού, που συνετέλεσε στη βαθμιαία επαναφορά της ποιότητας του θαλασσινού νερού στα δεδομένα της δεκαετίας του 1960, συμβάδισε χρονικά με μια ακόμη καταστροφή. Την περαιτέρω επιχωμάτωση της δυτικής παραλίας (Νέο Φάληρο) για την κατασκευή του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας. |
||
| Οι “καλές προθέσεις” του φακέλου υποψηφιότητας Αθήνα 2004
Θεωρητικώς ο φάκελος της επιτυχούς υποψηφιότητας της Αθήνας για τους Ολυμπιακούς του 2004 υιοθετούσε για την παραλία της Καλλιθέας και τον Ιππόδρομο τις προτάσεις της υποψηφιότητας του 1996, την επιμέλεια των οποίων είχε ο πολεοδόμος Κανδύλης και οι οποίες έδιναν ελπίδες για μια ήπια και ανθρωποκεντρική ανάπλαση του παραλιακού μετώπου. Κοιτάξτε τα δύο σχέδια δεξιά. Καμιά μόνιμη κατασκευή δεν προβλεπόταν στην Καλλιθεάτικη παραλία (πάνω δεξιά). Όλες οι αθλητικές εγκαταστάσεις (εκτός του ήδη κατασκευασμένου Σ.Ε.Φ.) ήσαν προσωρινές και τοποθετούνταν στον χώρο του Ιπποδρόμου (δεξιά). Μετά το τέλος των αγώνων θα αποξηλώνονταν και θα ολοκληρωνόταν η διαμόρφωση του χώρου αναψυχής, του οποίου τις δύο πλευρές, παραλιακή ζώνη και Ιππόδρομο, θα συνέδεε η Εσπλανάδα, μια φυτεμένη πεζογέφυρα πλάτους 50 μέτρων πάνω από τις λεωφόρους (παλαιά και νέα Ποσειδώνος). |
||
| Η “αξιοποίηση” των Ολυμπιακών: Τσιμέντο και κάγκελα παντού
Όμως, το καλοκαίρι του 2004, όταν έπεσαν τα πετάσματα των εργοταξίων πίσω από τη νέα παραλιακή, έντρομοι οι κάτοικοι των Φαλήρων, του Μοσχάτου και της Καλλιθέας αντίκρυσαν το ανοσιούργημα: Ολόκληρη η Καλλιθεάτικη ακτή από τις εκβολές του Ιλισού μέχρι το νέο κλειστό Γυμναστήριο Τάεκ Βον Ντο στην απόληξη της λεωφόρου Συγγρού, είχε τσιμεντοστρωθεί. Σε μήκος ενός τουλάχιστον χιλιομέτρου η θάλασσα δεν έγλυφε άμμο, ούτε καν χώμα. Ακουμπούσε σε τσιμεντένιες αποβάθρες, σαν αυτές του Κεντρικού Λιμένα Πειραιά. Μια τρίτη λεωφόρος, παράλληλη προς την τέως παραλιακή Λεωφόρο Ποσειδώνος και προς τον υπερυψωμένο «χουντικό» αυτοκινητόδρομο εξασφάλιζε την «απρόσκοπτη» διακίνηση των Ολυμπιακών VIPs μεταξύ ΣΕΦ και Τάεκ Βον Ντο. |
||
| Το ανοσιούργημα συμπλήρωνε ο εξωφρενικός οδικός κόμβος απόληξης της παρακηφίσιας Λεωφόρου, έργο που από αισθητική, χωροταξική και λειτουργική άποψη παραπέμπει στην εγκαταλειφθείσα εδώ και δεκαετίες αυτοκινητοδηγούμενη ιδεολογία των πόλεων της δυτικής ακτής των ΗΠΑ, που κυριαρχούσε στη διάρκεια της δεκαετίας του 1960. Η ωφέλιμη ζωή του έργου αυτού για την οδική εξυπηρέτηση δυτικά του Πειραιά και ανατολικά της παραλιακής ζώνης σε καμιά περίπτωση δεν θα μπορέσει να ξεπεράσει τα 10 χρόνια. Είναι βέβαιο, ότι τότε οι «μελετητές» θα προτείνουν νέα “αναπτυξιακά” έργα: σήραγγες για την υπόγεια (ή υποθαλάσσια) οδική προσπέλαση προς το Φάληρο και τον Πειραιά… | 
Los Angeles highways στο Ν. Φάληρο |
|
| Το τοπίο του τρόμου και της οπτικής ρύπανσης συμπλήρωσαν οι στύλοι και τα καλώδια της εναέριας ηλεκτροκίνησης του ασθενικού τροχιόδρομου. Εφεξής οι Αθηναίοι θα βλέπουν τη θάλασσα από το Νέο Φάληρο μέχρι τη Γλυφάδα πίσω από το συνεχές καρρέ των στύλων και των καλωδίων ηλεκτροκίνησης του τραμ. Ίσως δεν πρόκειται απλώς για οπτική όχληση. Η βαρύτατη αυτή κατασκευή είναι αδικαιολόγητη για μέσο που κινείται με μεγίστη ταχύτητα 50 χλμ/ώρα. |  
Η μήκους 500 μ. “στοά της ντροπής”. Το “Γραμμικό κτίριο για τη φιλοξενία πολιτιστικών και αθλητικών εκδηλώσεων”, που δεν φιλοξένησε καμία αθλητική ή πολιτιστική εκδήλωση |
|
| Το “αίσχος” όμως δεν σταματά εδώ. Σε ολόκληρο το μήκος της Καλλιθεάτικης παραλίας, από το νέο κλειστό του Τάεκ Βον Ντο μέχρι το Ολυμπιακό γήπεδο beach volley, παράλληλα με τους τρεις αυτοκινητοδρόμους, δηλαδή την τέως παραλιακή Λεωφόρο Ποσειδώνος, τον «χουντικό» αυτοκινητόδρομο και το εσωτερικό παραλιακό ολυμπιακό οδικό δίκτυο, κατασκευάστηκε συνεχής «στοά» από σκυρόδεμα, ώστε να εξασφαλίζεται ο πλήρης οπτικός αποκλεισμός της θάλασσας για τους παροικούντες Τζιτζιφιώτες. Ο σκοπός που θα εξυπηρετήσουν οι στεγασμένοι χώροι του “Γραμμικού κτιρίου για τη φιλοξενία πολιτιστικών και αθλητικών εκδηλώσεων”, όπως είναι η επίσημη ονομασία του, παρέμενε μέχρι πρόσφατα επιμελώς ασαφής. Σήμερα (βλέπε αρχή σελίδας) διαβάζουμε, ότι θα “φιλοξενηθούν” εκεί καφέ, εστιατόρια, γραφεία συλλόγων και καταστήματα. Προς το παρόν ο πεζός μπορεί, περπατώντας στην ταράτσα της “στοάς”, να απολαμβάνει το “θαύμα” της γενικής τσιμεντόστρωσης, χωρίς να λερώνει τα παπούτσια του με άμμο, χώματα ή λάσπες. Πάνε οι χλοοτάπητες των ποδοσφαιρικών γηπέδων του Δήμου Καλλιθέας και του Μοσχάτου, που πρασίνιζαν την ασχήμια της επιχωμάτωσης. Πάει και το λιμανάκι του Φαληρικού Δέλτα που αγάπησαν οι Τζιτζιφιώτες. | ||
| Από την πρόταση Κανδύλη οι εργολάβοι και οι εντολείς τους κράτησαν τη μοναδική κατασκευή από σκυρόδεμα: την Εσπλανάδα. Καλούπωσαν, σιδέρωσαν, σκυροδέτησαν και ιδού η Εσπλανάδα, η πλατιά πεζογέφυρα, που θα ενοποιούσε κατά Κανδύλη δυό χώρους αναψυχής: το πάρκο στη θέση του Ιπποδρόμου και την αναπλασμένη παραλία του Κεντρικού Φαλήρου. Τώρα δεν γνωρίζει κανείς ποιά είναι η χρησιμότητά της. | ||
| Ο Ιππόδρομος που γλύτωσε την Ολυμπιακή “αξιοποίηση” | ||
| 235 στρέμματα Καλλιθεάτικης γής στο νοτιανατολικό άκρο της πόλης, γωνία Συγγρού και Ποσειδώνος, κατελάμβανε από τις αρχές σχεδόν του 20ού αιώνα ο Ιππόδρομος, η μοναδική πίστα αγώνων με άλογα στην Ελλάδα.
Γενιές Καλλιθεατών κυρίως δοκίμασαν την τύχη τους, ψάχνοντας για το «σίγουρο» που συνήθως δεν ερχόταν. Άλλες τόσες γενιές έφαγαν από εκεί ψωμί, εργαζόμενοι στα ταμεία, στα κυλικεία, στους σταύλους ή ως αναβάτες και προπονητές. Όλοι οι εν ζωή Καλλιθεάτες έχουν ακούσει ή διαβάσει πολλές φορές τις προτάσεις των Δημοτικών αρχόντων και τις υποσχέσεις της Πολιτείας περί απομάκρυνσης του Ιπποδρόμου και απόδοσης της έκτασης στους κατοίκους της πόλης. Εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 ο Ιππόδρομος έφυγε επιτέλους από την Καλλιθέα και μεταστεγάστηκε σε νέες εγκαταστάσεις στο Μαρκόπουλο. Έφυγε τόσο αθόρυβα, όπως και οι αμερικάνικες βάσεις του Ελληνικού και της Νέας Μάκρης κι αυτό μας βάζει σε σκέψεις. Ο μαντρότοιχος απομακρύνθηκε και κατεδαφίστηκαν όλες οι κατασκευές, με εξαίρεση την ιστορική κεντρική εξέδρα. Οι αλλεπάλληλες «προσαρμογές» του φακέλου Αθήνα 2004, που τσιμεντοποίησαν την Καλλιθεάτικη παραλία, άφησαν προς το παρόν αλώβητο τον χώρο του Ιπποδρόμου. Η επίπεδη χωμάτινη έκταση στέκει εκεί και περιμένει. Περιμένει ποιούς; Τα πιτσιρίκια της Καλλιθέας και των γειτονικών περιοχών, που θ’ “αλωνίζουν” στα πολυάριθμα ανοιχτά γήπεδα ποδοσφαίρου, μπάσκετ, βόλλεϋ, τέννις κλπ.; Τους παρκαδόρους του “Συνεδριακού Κέντρου” και των παρακειμένων καφέ, εστιατορίων και ποικιλοπωλείων της “στοάς της ντροπής”; Τους “επενδυτές” που γυαλίζει το μάτι τους βλέποντας 200 στρέμματα “κελεπούρι”, γωνία Συγγρού και Ποσειδώνος, τρία χιλιόμετρα από το Σύνταγμα κι άλλα τρία από το Πασαλιμάνι; |
Ο χώρος του Ιπποδρόμου με την Εσπλανάδα (κάτω αριστερά) υπό κατασκευή |
|
| Το εμπορικό σχέδιο που προσπαθούν να μας επιβάλλουν
Προσέξτε την εικόνα κάτω. Αυτή είναι η πρόταση “αξιοποίησης” της παραλίας της Καλλιθέας: Ιδιωτική μαρίνα, “Συνεδριακό” κέντρο (στο κλειστό του Τάεκ Βον Ντο), καφέ, εστιατόρια και καταστήματα (στη στοά της ντροπής” μπροστά στην ιδιωτική μαρίνα), εσπλανάδα, που συνδέει τον Ιππόδρομο με την τέως παραλία και συναυλιακός χώρος στη θέση του μπητς βόλλεϋ (αριστερά, δεν φαίνεται στην εικόνα). Η μαύρη λεζάντα πάνω στον Ιππόδρομο γράφει: “ΧΩΡΟΣ ΠΡΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ”. Οι εφημερίδες έγραψαν: “Το μετα-ολυμπιακό μέλλον του χώρου του Ιπποδρόμου δεν έχει καθοριστεί. Το ακίνητο ανήκει στην Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου και σύμφωνα με το πολεοδομικό σχέδιο του Δήμου Καλλιθέας είναι εντός σχεδίου οικοδομικό τετράγωνο, στο οποίο μπορεί να κατασκευαστούν με βάση τους ισχύοντες νόμους κτίρια συνολικής επιφάνειας 120.000 τετραγωνικών μέτρων” (Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 29/8/2004). Η μαύρη λεζάντα δεξιά από το “Συνεδριακό” κέντρο γράφει: ΟΙΚΟΠΕΔΟ ΡΙΖΑΡΕΙΟΥ”. Οι εφημερίδες έγραψαν: “Σχέδια ακούγονται κατά καιρούς για το γειτονικό ακίνητο Ριζάρη, που ανήκει στην Εκκλησία. Τα παλιότερα σχέδια προέβλεπαν την κατασκευή μεγάλου ξενοδοχείου από την αλυσίδα «Σέρατον», αλλά τα νεότερα κάνουν λόγο για εμπορικό κέντρο…” (Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 29/8/2004). Έγραψαν επίσης: “Η εταιρεία Βωβού έχει ήδη ξεκινήσει και τις εργασίες για την ανάπτυξη εμπορικού συγκροτήματος στο Φαληρικό Δέλτα, για το οποίο όμως υπάρχουν αντιδράσεις από φορείς της περιοχής” (Ελευθεροτυπία, 3/4/2004). |
||
Το προς Π. Φάληρο άκρο της παραλίας της Καλλιθέας με τη μαρίνα, την εσπλανάδα και το κλειστό του Τάεκ Βον Ντο. Πάνω αριστερά ο χώρος του Ιπποδρόμου. Η λεζάντα γράφει: ΧΩΡΟΣ ΠΡΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ! |
||
| Στην επόμενη εικόνα (κάτω) παρουσιάζεται σε πλάγια όψη ολόκληρη η παραλία της Καλλιθέας, από την εκβολή του Ιλισού (κάτω) μέχρι την Εσπλανάδα και το Τάεκ Βον Ντο (πάνω στο βάθος), στην ολοκληρωμένη, μεταολυμπιακή μορφή της.
Προβλέπεται αντιπλημμυρικό κανάλι αριστερά στη θέση της νέας Ποσειδώνος, με μετάθεση του αυτοκινητόδρομου προς την παραλία. Η διαθέσιμη γη μειώνεται περαιτέρω. Η στενή αυτή λωρίδα του Καλλιθεάτικου θαλάσσιου μετώπου επιδιώκεται να αποδοθεί εξ ολοκλήρου σε ιδιώτες, που θα εκμεταλλεύονται: Από κάτω προς το πάνω: (α) Το μπιτς βόλλεϋ (και την περιβάλλουσα έκταση 😉 ως συναυλιακό χώρο, (β) τη μαρίνα σκαφών αναψυχής και (γ) το Τάεκ Βον Ντο (ως “συνεδριακό” κέντρο). Απ’ άκρου εις άκρον: Τη διαμήκη “στοά της ντροπής”, με καφέ, εστιατόρια και καταστήματα. |
||
Όψη από Πειραιά της παραλίας της Καλλιθέας στη θεωρητική, ολοκληρωμένη, μεταολυμπιακή μορφή της. Απ’ ό, τι φαίνεται στην εικόνα τίποτε δεν προορίζεται για τους Καλλιθεάτες, εκτός ίσως από ένα-δυό μαγαζιά για τη στέγαση των ναυτικών ομίλων στη “στοά της ντροπής”, που ξεκινά από το Τάεκ Βον Ντο (μέση στο βάθος) και τελειώνει στη γέφυρα του μπητς βόλλεϋ (κάτω αριστερά). |
||
| Στις επόμενες δύο εικόνες προβάλλονται τα σχέδια “αξιοποίησης” του μυχού του Φαληρικού όρμου.
Στο ανατολικό τμήμα, που περιλαμβάνει τις ακτές (α) της Καλλιθέας (από τις εκβολές του Ιλισού στη μέση της εικόνας μέχρι την εσπλανάδα δεξιά) και (β) του Παλαιού Φαλήρου (νοτιοανατολικά της εσπλανάδας), έχουμε ήδη αναφερθεί. Το δυτικό τμήμα περιλαμβάνει από αριστερά (α) Την ήδη εξαφανισμένη ακτή του Νέου Φαλήρου (Σ.Ε.Φ., οδικός κόμβος Κηφισού) και (β) την ακτή του Μοσχάτου από το τεχνικό έργο στις εκβολές του Κηφισού (αριστερά) μέχρι τις εκβολές του Ιλισού (στη μέση της εικόνας). Η ακτή του Μοσχάτου ήταν η μόνη που γλύτωσε την ολυμπιακή “ανάπλαση”. Η πρώτη από τις δύο εικόνες αποτυπώνει εν γένει την υφιστάμενη κατάσταση. Ο, τιδήποτε νέο και ολυμπιακό χωροθετήθηκε και κατασκευάστηκε στην Καλλιθεάτικη παραλία. Η δεύτερη εικόνα αποτυπώνει τις μεταολυμπιακές χρήσεις. Στην Καλλιθέα (δεξιά του Ιλισού) επιδιώκεται να “αξιοποιηθούν” από ιδιώτες όλες οι μόνιμες κατασκευές και οι υπαίθριοι χώροι. Στο Μοσχάτο (αριστερά του Ιλισού) προβλέπονται πάρκα, περίπατοι, λιμνούλες και χώροι άθλησης για τη νεολαία. |
||
Η “Ολυμπιακή” μορφή της παραλίας της Καλλιθέας, από τις εκβολές του Ιλισού (στη μέση της εικόνας) μέχρι τη Συγγρού και την Εσπλανάδα (δεξιά). Διαδοχικά από τα σπίτια προς τη θάλασσα: Λεωφόρος Ποσειδώνος, νέα λεωφόρος Ποσειδώνος, ολυμπιακό οδικό δίκτυο, θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων, γραμμικό κτίριο “φιλοξενίας” (διάβαζε καφέ, ρεστωράν κλπ.), μαρίνα, κυματοθραύστης, θάλασσα. Σημειώστε την αντιστρόφως ανάλογη “αξιοποίηση” της παραλίας του Μοσχάτου, από τις εκβολές του Ιλισού (στη μέση της εικόνας) μέχρι τα προστατευτικά έργα στις εκβολές του Κηφισού (αριστερά): Ολυμπιακές, βοηθητικές ή άλλες δραστηριότητες: καμία. |
||
Η μεταολυμπιακή μορφή της παραλίας: Στην Καλλιθέα (δεξιά του Ιλισού): εν γένει ως έχει, με ιδιωτική αξιοποίηση των αλλεπάλληλων κτιρίων και εγκαταστάσεων. Στο Μοσχάτο (αριστερά του Ιλισού): Πάρκα, περίπατοι, λιμνούλες, ενυδρεία, γήπεδα για τη νεολαία. Το αισθητικό πάρκο με το αντιπλημμυρικό κανάλι της εικόνας στη θέση του μετατιθέμενου προς τη θάλασσα αυτοκινητόδρομου θα το φτιάξουν οι ιδιώτες ; |
||
| ΦΤΑΝΕΙ ΠΙΑ ! ΟΧΙ ΚΙ ΑΛΛΗ “ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ” | ||
| Οι καιροί δεν είναι απλώς “πονηροί”. Είναι “παμπόνηροι”. Ο Παναθλητικός Όμιλος Καλλιθέας ΕΣΠΕΡΟΣ δεν θα ήταν ούτε Παναθλητικός, ούτε Όμιλος, ούτε Καλλιθέας, ούτε ΕΣΠΕΡΟΣ αν αυτή την κρίσιμη για το μέλλον της πόλης στιγμή εστίαζε την προσοχή του στα τρίποντα και στα μπλοκ των εκατοντάδων αθλητών και αθλητριών του.
Ο Π.Ο.Κ. ΕΣΠΕΡΟΣ, που σε πολύ πιο δύσκολες εποχές μάτωσε αλλά πέτυχε να φτιαχτούν χώροι άθλησης στις βραχώδεις “βουνοκορφές” και στα εγκαταλειμμένα νταμάρια της πόλης, θα αγωνιστεί με όλες του τις δυνάμεις για την εξασφάλιση του μέλλοντος των παιδιών της Καλλιθέας, την εξασφάλιση δηλαδή και του δικού του μέλλοντος. Το τρέχον και φλέγον αίτημα στην Καλλιθέα σήμερα είναι ένα: Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΚΑΙ Ο ΙΠΠΟΔΡΟΜΟΣ ΝΑ ΑΠΟΔΟΘΟΥΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ Οι προτάσεις του φακέλου υποψηφιότητας καταστρατηγήθηκαν. Ασέλγησαν επ’ αυτών οι “ολυμπιακοί” εργολάβοι, προμηθευτές και παρατρεχάμενοι. Κατάφεραν η Εσπλανάδα να μας παρέχει δύο μόνο επιλογές: – Στρίβοντας αριστερά να μπαίνουμε στο “Συνεδριακό Κέντρο” (κι ο “Διογένης” ως Συνεδριακό Κέντρο χρηματοδοτήθηκε). – Στρίβοντας δεξιά να κατεβαίνουμε στη τσιμεντοστρωμένη μαρίνα και να κοιτάμε τα κότερα από κοντά (εναλλακτικά μπορούμε να περπατάμε στην ταράτσα της τσιμεντένιας στοάς και να κοιτάμε τα κότερα από ψηλά). Δεν θα αφήσουμε όλο αυτό το τσιμέντο που μας φράζει τον ορίζοντα να στεγάσει καφετέριες, εστιατόρια, μαρίνες και συνεδριακά κέντρα. Οι υπαίθριες αθλητικές εγκαταστάσεις δεν θα μετατραπούν σε συναυλιακούς χώρους και “Δελφινάρια”. Ο Ιππόδρομος και η Καλλιθεάτικη παραλία δεν θα μετατραπούν ούτε σε Disneyland, ούτε σε Las Vegas. Τα ιδιωτικά συμφέροντα έβγαλαν ήδη πολλά από την παραλία της Καλλιθέας. Ας δοκιμάσουν τώρα την τύχη τους αλλού. |
Η απόληξη της Εσπλανάδας στον αύλιο χώρο του Τάεκ Βον Ντο |
|
| * Ο Ιορδάνης Παραδεισόπουλος, είναι Πρόεδρος του Π.Ο.Κ. ΕΣΠΕΡΟΣ. Αποφοίτησε από το 1ο Δημοτικό Σχολείο Καλλιθέας (1965) και από το Γυμνάσιο Αρρένων Καλλιθέας (1971) και ενδιαφέρεται για τις προοπτικές της πόλης, στους δρόμους της οποίας, ελλείψει γηπέδων, μάτωνε τα γόνατά του. | ||
|
Τα συμφέροντα κυκλώνουν πάλι την Παραλία και τον Ιππόδρομο. |
||
|
Ας κινηθούμε γρήγορα όλοι. Η επικείμενη περαιτέρω καταστροφή θα είναι ολοσχερής. |
||
|
800 στρέμματα Καλλιθεάτικης γης στον Ιππόδρομο και την Παραλία είναι υποψήφια για “αξιοποίηση”. “Συνεδριακά” κέντρα, συναυλιακοί χώροι, καφέ, ρεστωράν, καταστήματα |
 |
Οι Καλλιθεάτες θα πληρώνουν “εισιτήριο” για να βλέπουν τη θάλασσα. Η νέα επέλαση των οικονομικών συμφερόντων πρέπει να αποτραπεί. Το οξυγόνο που αναπνέουμε δεν προσφέρεται για εμπορική “αξιοποίηση”. |
